وضعیت فعلی تالاب‌ها در ایران به چه صورت است؟
- توضیحات
- نوشته شده توسط Super User
- دسته: blog
- بازدید: 320
وضعیت فعلی تالاب‌ها در ایران به چه صورت است؟، تعداد تالاب‌های بااهمیت ایران بر اساس آخرین مستندات معاونت محیطزیست طبیعی سازمان حفاظت محیطزیست، ۸۴ مورد گزارش شده است و از این میان ۲۴ تالاب عنوان «رامسر سایت» یا «تالاب بین‌المللی» را به خود اختصاص دادهاند. طرح موسوم به حفاظت از تالاب‌های ایران، ارزش خدمات و کارکردهای تالاب‌های بین‌المللی کشورمان که وسعتی معادل ۱.۴۸۱.۱۴۷ هکتار را تحت پوشش دارند، بر مبنای ارزش متوسط ۱۰ هزار دلاری هر هکتار، سالانه ۱۵ میلیارد دلار تخمین زده است. رقم فوق جزئی از منافع اقتصادی است که به شکل مستقیم یا غیرمستقیم وارد چرخه‌های مالی کشور گردد.
مشکلات برخی تالاب‌های ایران جدی است
تالاب‌های ساحلی اغلب وضعیت پیچیده‌ای دارند، بعنوان مثال در تالاب شادگان سدسازی، ورود پساب‌های آلوده، عبور خطوط لوله نفتی و مهمتر از همه رعایت نشدن حقابه تالاب همگی دست به دست هم داده و یکی از منحصربفردترین اکوسیستم‌های کشور را که متشکل از تالاب‌های شیرین و شور و نواحی جذر و مدی بی‌نظیر است، به‌شدت آسیب‌پذیر و شکننده ساخته.
مشکل دیگر تالاب‌های ساحلی نه‌تنها در ایران بلکه در جهان این است که اغلب آن‌ها بنادر ایده‌الی هستند و این مساله می‌تواند به معنای صنعتی شدن انبوه و آلودگی هر چه بیشتر باشد.
ایران ضمناً گروه دیگری از تالاب‌های بزرگ و فوق‌العاده شگفت‌انگیز نظیر هامون صابری و هامون هلمند را در استان سیستان و بلوچستان دارد که به طور طبیعی و دورهای خشک می‌شوند. درست است که این دوره تناوبی در حفظ باروری و حاصلخیزی اکوسیستم غنی هامون تاثیری حیاتی و تعیین کننده دارد اما تاثیر فعالیت‌های انسانی بر این دست از تالاب‌ها غیرقابل انکار است.
تالاب انزلی یکی دیگر از تالاب‌های مساله‌دار ایران است. یکی از منحصربفردترین ویژگی‌های تالاب انزلی قرارگیری آن در حدفاصل آب‌های شیرین و شور است و لذا تنوع‌گونه‌ای این تالاب در مقایسه با مساحت آن قابل توجه گزارش شده. در دهه ۶۰ فاجعه‌ای به نام تکثیر آزولا در انزلی رقم خورد که زخم‌های ناشی از آن هنوز درمان نشده است. آزولا در ظاهر بی‌خطر که خشک شده آن حتی مصرف خوراک دامی دارد، در مرحله مطالعات اولیه از استخرهای مخصوص خارج و ابتدا به انزلی وارد شد و در اندک زمانی به دلیل نداشتن کنترل طبیعی به آن‌چنان دردسری تبدیل شد که نه تنها انزلی بلکه دیگر تالاب‌های شمال کشور را هم مورد تهدید جدی قرار داد.
تالاب بین‌المللی و پناهگاه حیات وحش میانکاله واقع در استان مازندران، اولین تالاب ثبت شده بین‌المللی ایران است که در کل شامل شبه‌جزیره میانکاله، جزیره آشوراده و خلیج گرگان می‌باشد. از آنجایی که در حدود دو سوم (۲۸۸ گونه) از فون پرندگان سالانه از این استراحتگاه ایده‌آل گذر می‌کنند لذا میانکاله را میتوان قلب تپنده پرنده‌نگری در ایران قلمداد کرد. شبه‌جزیره آشوراده که این روزها خبر اجرای طرح گردشگری در آن آه را از نهاد دوستداران محیطزیست برآورده، به واقع جزئی بی‌نهایت ارزشمند از این تالاب با اهمیت بین‌المللی و زیستگاه تعدادی از نادرترین گونه‌های گیاهی و جانوری کشور از جمله فک خزری است که با انقراض فاصله چندانی ندارد.
تالاب بین‌المللی گمیشان که در محدوده شهرستان گمیش‌تپه (در زبان ترکمنی تپه نقرهای) استان گلستان که به دلیل تداخل آب شور و شیرین، تنوع‌زیستی کم‌نظیری را پشتیبانی می‌کند نیز در معرض خطر است. هم‌اکنون نه‌تنها بخش وسیعی از علفزارهای طبیعی اطراف این تالاب به کاربری زراعی اختصاص داده شده بلکه تاثیرات ناشی از پروژه‌های نفتی نیز در این محدوده ملموس است.
تالاب‌هایی نظیر گاوخونی که سالیان سال از منابع تغذیه‌کننده‌شان نظیر زنده‌رود بی‌بهره میمانند، آرام و خاموش در خون خود غلتیده و به ورطه هلاک می‌افتند. اما گاه اتفاقات خوبی نیز در این میان می‌افتد. بازگشت آب زنده‌رود به تالاب گاوخونی پس از قریب ۱۰ سال در تیرماه سال ۹۴ و خبرهای امیدوارکننده از تامین حقابه آن بدون‌تردید جزو خبرهای مسرت‌بخش است. اما زمانی میتوان به احیاء گاوخونی امیدوار بود که این شریان حیاتی به شکل مستمر و در بلندمدت حفظ شود.
