به چه جایی تالاب می گویند؟، تالاب همان نظام حیات‌بخش صبور و پرمنفعتی است که بسیاری از تمدن‌های بشری نظیر تمدن بین‌النهرین شکل‌گیری خود را مرهون آن هستند. این عرصه‌های پویا و حاصلخیز که برخی نام مرداب (آبمرده)، باتلاق، گنداب و یا حتی هرزآب را به ناحق برایشان برگزیده‌اند، بدون‌تردید یکی از بدبیارترین اکوسیستم‌ها و در عین حال بزرگترین قربانیان باورهای نادرست بشر هستند چرا که علی‌رغم منافع کلان برای کلیه زیستمندان از جمله انسان‌ها، نه‌تنها جایگاه رفیعی که شایسته‌اش هستند را نیافته‌اند بلکه بالعکس به شکلی ناباورانه و اغلب هم تکراری از ضربه‌های تازیانه ناآگاهی، غفلت و انسان‌محوری زخم خورده و میخورند.
تالاب هرزآب نیست
تالاب‌ها زیست‌بوم‌های ارزشمندی هستند که نه مرده‌اند، نه لجن‌زارند و نه صرفاً عامل نشو و نمای حشرات و بیماری‌های مهلک؛ ما انسان‌ها سال‌هاست که آن‌ها را از مرحله رشد و بالندگی خارج ساخته و به درد تخریب‌های گوناگون مبتلا ساخته‌ایم. بدیهی است که حاصل این کوتاهی نمی‌تواند چیزی به غیر از اثرات زیان‌بار اعم از هجوم ریزگردها، تهدید معیشت روزمره، مهاجرت گسترده از مناطق روستایی به شهری، شیوع بیماری‌ها و هزار و یک مشکل ناخواسته دیگر باشد؛ اثراتی که در دنیای امروز به وضوح شاهد رخ‌نمایی و جلوه‌گری‌اش هستیم.
به چه جایی تالاب گفته میشود؟
در حال حاضر نزدیک به ۵۰ تعریف از تالاب وجود دارد که هرکدام در جایگاه خاصی مصداق پیدا می‌کنند. شاید در این میان تعریف کنوانسیون رامسر نسبت به سایرین رایج‌تر و شناخته‌شده‌تر باشد. کنوانسیون رامسر قدیمی‌ترین معاهده بین‌المللی با موضوع حفاظت از طبیعت و تنوع زیستی تالابی مورخ ۱۹۷۱ (۱۳۵۰) است که ایران در شکل گیری آن نقشی کلیدی ایفاء کرد.
این کنوانسیون بعنوان مهمترین و شناخته شده‌ترین مرجع، تعریف عمومی و رایجی را بدین شرح ارائه داده است:
«مناطق مردابی، آبگیر، توربزار (پیتزار)، آبی بصورت طبیعی، مصنوعی، دائم یا موقت با آب ساکن، جاری شیرین، لب‌شور (آبی که شوری آن بیشتر از آب شیرین و کمتر از آب دریا باشد) یا شور مشتمل بر آن‌دسته از آب‌های دریایی که عمق آب در کشند پایین از ۶ متر تجاوز نکند را تالاب میگویند.»
بر اساس این تعریف مدیریت تالاب نیازمند دانشی است که نه تنها همه منابع آبی اعم از طبیعی (دریاچه و رودخانه) و انسان ساز (سد) را بطور یکپارچه مورد مطالعه قرار دهد بلکه در عین حال ارتباط میان تالاب‌ها و اراضی پیرامونی را نیز مدنظر داشته باشد.
این دقیقاً همان نکته کلیدی است که امروز در مدیریت بسیاری از تالاب‌ها نادیده انگاشته میشود و گواه آن را در ایران می‌توان در ساخت بیش از ۴۰ سد در حوضه آبریز کارون و کرخه به انضمام انواع سدهای بزرگ و کوچکی که هنوز در این حوضه در فاز مطالعاتی هستند، ساخت و بهره‌برداری بیش از ۲۹ سد در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با ظرفیت ۱.۷۱۲ میلیون مترمکعب به انضمام ۱۶ طرح سدسازی در دست اجرا و ۱۷ طرح سدسازی در دست مطالعه به ترتیب با ظرفیت‌های ۱۵۰۰ و ۶۵۷ میلیون مترمکعب در همین حوضه جستجو کرد.
پس از آشنایی با تالاب ها، وقت آن رسیده که شما را با وضعیت تالاب های ایران آشنا کنیم. برای این منظور شما را دعوت می کنیم تا مقاله وضعیت فعلی تالاب‌ها در ایران به چه صورت است؟، را مطالعه کنید.
